ต่อไป »

[บุคคลทั่วไป]

กด Link เพื่อร่วมกิจกรรม ผ่านFacebook (หรือกดปุ่มสมัครสมาชิกด้านบน)

[พี.พูนสุข]

อักษราวรรณศิลป์ปิ่นกวี รัชกาลที่ ๕
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
   

สามสิ่งควรรัก
ความกล้า  ความสุภาพ  ความรักใคร่

       ควรกล้ากล้ากล่าวถ้อย            ทั้งหทัย  แท้แฮ
สุวภาพพจนภายใน                       จิตพร้อม
ความรักประจักษ์ใจ                       จริงแน่  นอนฤๅ
สามสิ่งควรรักน้อม                         จิตให้เสมอจริง
       

สามสิ่งควรกระทำให้มี 
หนังสือดี  เพื่อนดี  ใจเย็น      

       หนังสือสอนสั่งข้อ             วิทยา
เวันบาปเสาะกัลยาณ์                  มิตรไว้
หนึ่งขาดปราศโทสา                   คติห่อ  ใจเฮย
สามสิ่งควรมีให้                          มากยั่งยืนเจริญ


สามสิ่งควรเตรียมรับ
อนิจจัง  ชรา  มรณะ        

       สิ่งใดในโลกล้วน                 เปลี่ยนแปลง                     
หนึ่งชราหย่อนแรง                    เร่งร้น
ความตายติดตามแสวง              ทำชีพ  ประลัยเฮย
สามส่วนควรคิดค้น                   คติรู้เตรียมคอย

(โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์ : กล่าวถึงสิ่งที่ควรปฎิบัติและสิ่งที่ควรละเว้น
๑๖ หมวด  หมวดละ ๓ ข้อ  รวม ๔๘ ข้อ ) 
   

[พี.พูนสุข]

                     
อักษราวรรณศิลป์ปิ่นกวี รัชกาลที่ ๕
   

      บัณฑิตวินิจแล้ว            แถลงสาร  สอนเอย
ทศนฤทุมนาการ                 ชื่อชี้
เหตุผู้ประพฤติปาน             ดังกล่าว  นั้นนอ
โทมนัสเพราะกิจนี้              ห่อนได้เคยมี ฯ


         ๑. เพราะทำความดีทั่วไป

     ทำดีไป่เลือกเว้น             ผู้ใด  ใดเฮย
แต่ผูกไมตรีไป                    รอบข้าง
ทำคุณอุดหนุนใน                การชอบ  ธรรมนา
ไร้ศัตรูปองมล้าง                 กลับซ้องสรรเสริญ ฯ


          ๒. เพราะไม่พูดร้ายต่อใครเลย

     เหินห่างโมหะร้อน           ริษยา
สละส่อเสียดมารษา              ใส่ร้าย
คำหยาบจาบจ้วงอา-             ฆาตขู่  เข็ญเฮย
ไปหมิ่นนินทาป้าย                โทษให้ผู้ใด ฯ


          ๓. เพราะถามฟังความก่อนตัดสิน

     ยินคดีมีเรื่องน้อย             ใหญ่ไฉน  ก็ดี
ยังบ่ลงเห็นไป                       เด็ดด้วน
ฟังตอบสอบคำไข                 คิดใคร่  ครวญนา
ห่อนตัดสินห้วนห้วน            เหตุด้วยเบาความ ฯ

(โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ :  กิจ ๑๐ ประการที่ผู้ประพฤติยังไม่เคยเสียใจ )
         

                                   

[พี.พูนสุข]

     

                        กาพย์มหาวชิรปันตี
         
     ๏ จุดมุ่งหวังข้างหน้า                 มิใช่เพียงว่าดุ่ยไป
  เจอสิ่งใดกีดขวาง                          อยู่บนหนทางฝ่าฟัน
  พบทางตันก็ถอย                           มิเฝ้ารอคอยวาสนา
  หรือหาญท้าขุนเขา                        โดยถือว่าเราคนตรง
     ๏ ต้องรู้จักปรับเปลี่ยน                แต่ไม่ผิดเพี้ยนประสงค์
  มั่นจำนงเช่นเดิม                            พลิกแพลงแต่งเติมวิธี
  เมื่อยามมีอุปสรรค                         ปัญญาหาหลักแก้ไข
  มีหัวใจนักสู้                                    หากควรต้องรู้ออมแรง

                              

                          กาพย์พรหมคีติ
   
     ๏ เจอคนหลอกลวงคน              เพียงหนึ่งหนจำจนตาย
  ดินฟ้าจะสลาย                              ให้ลืมหลงจงอย่าหวัง
  ซ่อนเจ็บไว้ภายใน                         ครั้งต่อไปได้ระวัง
  อย่าหมายหลอกหลายครั้ง             กับคนที่มีหัวใจ
      ๏ หลอกคนทั่วพารา                  นานเวลาจะหลอกใคร       
  รู้เช่นเห็นนิสัย                                ต่างก็เบื่อมิเชื่อคำ
  เคยหลอกคนโน้นนี้                        พอหลายทีคนไม่จำ
  หลอกแล้วยังหลอกซ้ำ                    ท้ายช้ำชอกหลอกตนเอง

                         

                         กาพย์มัณฑุกคติ

   ๏ ผิเสนอมธุรส                            บริบทวิธีใด
เมื่อชี้แจงอย่างจริงใจ                      มีเหตุผลทุกคนฟัง
ถูกหรือผิดพิสูจน์ผล                        มิกังวลพร้อมรับมัน
ผิพลาดผิดคิดใหม่กัน                      กล้าจะชี้ทุกช่องทาง
   ๏ ปริสุทธิ์วจนา                             มุทิตามิอำพราง
ความคิดใครไม่ขัดขวาง                   ร่วมวิเคราะห์และวิจารณ์
ให้เด่นชัดทุกมุมมอง                        ด้วยปรองดองสานสัมพันธ์
เมื่อความสามัคคีมั่น                         ยากเพียงไหนสู้ใจหาย   
         
                         ( แดนคนธรรพ์ - ธนุ  เสนสิงห์)           

   

[พี.พูนสุข]

         

                            

                      ภัททวิราชฉันท์ ๒๑

      ๏ ลืมตัวขณะจิต                       ก็ผิดมนุษย์ครรลอง
หากไร้สติครอง                              กระทำ ฤ ถูกควร
      ๏ พลั้งพลาดก็เพราะเผลอ         ละเมออุรารัญจวน
พาตนละขบวน                              สิอันตรายหลาย
      ๏ ลุ่มหลงเพราะกระสัน            ฉกรรจ์ลุชีพวางวาย
ไม่รู้มิติหมาย                                  เตลิดกระเจิงไกล
     ๏ ใคร่ครวญตริพินิจ                  พิชิตอธรรมโพยภัย
โดยหลักนิรนัย                               ณ จิตพลังดี

                           

                        รุมมวดีฉันท์ ๑๐

      ๏ รักก็เพราะว่ารัก                  ภักดิ์รติสำคัญ
ใช่เพราะกระสันกัน                      หมายสุขในกาม
      ๏ รักนะเพราะเข้าใจ               ใช่จะเพราะความงาม         
ทุกขณะทุกยาม                            ไม่ละคะนึงหา
      ๏ ยอมสละใจกาย                   ตายก็มินำพา
จักทะนุรักษา                                ยอดอรทัยขวัญ
      ๏ กาลสิมิอาจเลือน                  เตือนมนผูกพัน
ตราบประลุอาสัญ                          มั่นปฏิพัทธ์เธอ 

                   (แดนคนธรรพ์ - ธนุ  เสนสิงห์)           

[พี.พูนสุข]

             

                                  

                            โคลงกลบทอักษรล้วน    
 
     ๏ หมายเมืองแมนแม่นแม้น              มากมี
ดาวเด่นโดยดาลดี                                  โด่งได้
เรียมรักร่วมรอรี                                    ราร่วง
คิดคลั่งเคลียคลอไคล้                             เคลื่อนคล้อยคลาเคียง     
     ๏ เพียงเพ็ญพิศเพริศแพร้ว               แพรวพราย
ลอยล่องเลยละลาย                                ล่วงแล้ว
เสกสรรสิ่งแสงสาย                                สูงสุด
จากเจอะเจอแจ่มแจ้ว                             เจิดจ้าจบจม

                                   
     
                                    กลอนกลบทกินนรรำ

     ๏ ผิร้างรักมิทักท้วงก็หน่วงหนัก                    สลัดโลกวิโมกข์มักจะหักหาญ
พระธรรมแท้จะแก้กลและมนต์มาร                   หทัยทานก็ผ่านพ้นสกลไกร
     ๏ ประเสริฐศีลมิสิ้นศรีวิถีถ่อง                       จะเรืองรองและผ่องผุดวิสุทธิ์ใส
ละโลกีย์นทีทุกข์กระจุกใจ                                  มิหมกไหม้เกาะใจจิตสนิทนาน
     ๏ ประเทืองธรรม์สิสรรค์สุขละขุกเข็ญ          และอยู่เย็นเพราะวางวงละสงสาร
มิย่นย่อและรอรีฤดีดาน                                      วิกลกาลเพราะพาลพิษและฤทธิ์ร้าย
     ๏ วิบัติบาปจะสาปส่งประจงจัด                     มิต่อตัดจะปัดปิดนิมิตหมาย
ละรานรบสยบเย็นบ่เว้นวาย                               ก็ยักย้ายสลายล้างลุทางธรรม

                               (แดนคนธรรพ์ - ธนุ  เสนสิงห์)

 "ขอขอบคุณ คุณธนุ  เสนสิงห์ ผู้เขียนหนังสือล้ำค่าเล่มนี้มาก ๆ นะคะ
           ยังเรียนรู้การแต่งร้อยกรองทุกชนิดรวมทั้งกลบทแบบเก่าแบบใหม่อย่างไม่รู้จบต่อไปค่ะ"
                                                        

[พี.พูนสุข]

หนังสือดี ๑ ใน ๑๐๐ เล่มที่คนไทยควรอ่าน

  ผู้แต่ง  ครูเทพ 
นามแฝงของ
มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี  (สนั่น  เทพหัสดิน ณ อยุธยา)



         

                 

เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี เป็นนักปราชญ์ นักการศึกษา
และนักประพันธ์ในสมัยรัชกาลที่ ๖ - รัชกาลที่ ๘
ได้เขียนแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับสังคมไทยและเหตุการณ์สำคัญ
ของโลกในสมัยนั้น เผยแพร่ลงในหนังสือและวารสารต่าง ๆ
เช่น หนังสือวชิรญาณ   วารสารประมวญมารค
โดยใช้คำประพันธ์หลายชนิดทั้ง โคลง กลอน กาพย์ และฉันท์
ท่านใช้ถ้อยคำภาษาง่าย ๆ และโวหารสมัยใหม่

ปี พ.ศ. ๒๔๗๙ ได้รวบรวมจัดพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรก จำนวน ๓ เล่ม (เล่ม ๑ - เล่ม ๓)
ต่อมามีหน่วยงานและสำนักพิมพ์ต่าง ๆ ได้จัดพิมพ์เพิ่มอีกหลายครั้ง
ขอยกตัวอย่าง ๓ เล่มที่ห้องสมุดวชิรญาณได้จัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ  สยามบรมราชกุมารี
เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบ  ๒  เมษายน  ๒๕๕๘

หนังสือโคลงกลอนของ ‘ครูเทพ’ ทั้ง ๓ เล่มนี้ มีเนื้อหาเพียง ๑๔๗ บท(เรื่อง)
นอกนั้นยังกระจัดกระจายอยู่ในหนังสือและวารสารอื่น ๆ 
โดยมากเกี่ยวกับการศึกษาและเศรษฐศาสตร์การเมือง
ท่านเขียนมาตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๕๖ - ๒๔๘๖ อันเป็นปีที่ท่านเสียชีวิต

โคลงกลอนของ ‘ครูเทพ’ เล่ม ๑   มี  ๓๕ บท(เรื่อง)
โคลงกลอนของ ‘ครูเทพ’ เล่ม ๒   มี  ๗๗ บท(เรื่อง)
โคลงกลอนของ ‘ครูเทพ’ เล่ม ๓   มี  ๓๕ บท(เรื่อง)
จะขออนุญาตนำตัวอย่างคำประพันธ์ เล่มละ ๑ บท(เรื่อง) มาให้อ่านเป็นลำดับ ๆ ต่อไป..
                  ขออภัยไม่สามารถนำมาเสนอได้ค่ะ
             

[พี.พูนสุข]

เพลง คิดถึง
บันทึกเสียงครั้งแรก ปี พ.ศ. 2494
ผู้ขับร้อง  เฉลา  ประสพศาสตร์

เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี  แต่งเนื้อร้อง เมื่อปี พ.ศ. 2477
โดยใช้ทำนองเพลง “ยิบซีแอร์” ของ Pablo de Sarasate (SARASATE:Gypsy Air, Op.20)

  “...จันทร์กระจ่างฟ้า นภาประดับด้วยดาว
โลกสวยราวเนรมิตประมวลเมืองแมน
ลมโชยกลิ่นมาลากระจายดินแดน
 เรียมนี้แสนคะนึงถึงน้องนวลจันทร์
.....งามใดหนอ จะพอทัดเทียบเปรียบน้อง
เจ้างามต้องตาพี่ ไม่มีใครเหมือน
 ถ้าหากน้องอยู่ด้วยและช่วยชมเดือน
โลกจะเหมือนเมืองแมนแม่นแล้วนวลเอย....”



คิดถึง - กุ้ง  กิตติคุณ  เชียรสงค์ 
อัลบั้ม "อมตะซูเปอร์คลาสสิค 2"
เผยแพร่เมื่อ  31 มี.ค. 2017


คิดถึงละครย้อนยุคเรื่อง บุพเพสันนิวาส
ผู้แต่งให้นางเอกร้องเพลงนี้ด้วยค่ะ
อีกเรื่องหนึ่ง "ปดิวรัดา" เจมส์จิร้องเพลงนี้ได้ไพเราะยิ่งนัก..
 

[พี.พูนสุข]

๐๐ ไร้จันทร์ ๐๐
บทเพลงอมตะ
เพลงพระราชนิพนธ์   เพลงของพ่อ

เพลงพระราชนิพนธ์ ไร้จันทร์ หรือ ไร้เดือน หรือ No Moon เป็นเพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่  39
ทรงพระราชนิพนธ์ทำนองและคำร้องภาษาอังกฤษพร้อมกันใน พ.ศ. 2508
ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายอาจินต์ ปัญจพรรค์ ประพันธ์คำร้องภาษาไทยถวาย ชื่อ “ไร้จันทร์”
ท่านผู้หญิงมณีรัตน์ บุนนาค และหม่อมหลวงประพันธ์ สนิทวงศ์ ประพันธ์คำร้องภาษาไทยถวายชื่อ “ไร้เดือน”


เพลง  ไร้จันทร์
คำร้อง/ทำนอง : พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
คำร้องภาษาไทย : อาจินต์   ปัญจพรรค์
ขับร้อง : ไพบูลย์เกียรติ   เขียวแก้ว



ไร้จันทร์
ฉันไม่นึกห่วงแสงโสมผ่อง
รักยิ้มแสนหวานส่อง
เปรียบประกายทองของจันทร์

มิเคยมีสิ่งใดไกลเกินหวัง
แม้นมั่นใจในรักฉัน
มิหวั่นภัยใดขวางกั้น
ทางรักสุขสันต์สดใส

ไร้ดาว
ฉันไม่นึกห่วงดาวน้อยใหญ่
แววตาเธอแทนได้
ส่องทางไปดังดารา

ถึงใครอื่นมุ่งชมจันทร์
และหมายมั่นดาวเด่นฟ้า
แต่ตัวฉันสุข
ทุกเวลาคราชิดเธอ


No Moon
 
No Moon,
What do I care 'bout moonlight,
I have your smile, love,
That's shining just as bright.

There's nothing I cannot do, dear,
If you love me true, dear,
I have nothing to fear,
My way is always clear.

No stars,
I have no use for starlight,
I've your twinkling eyes
To guide me quite all right.

Others may need the moon.
And even the stars too.
But l'm happy,
Whenever I'm with you.





 

[พี.พูนสุข]

     ๏ เสียงไห้ทุกราษฎร์ไห้             ทุกเรือน
อกแผ่นดินดูเหมือน                      จักขว้ำ
            บเห็นตะวันเดือน                         ดาวมืด  มัวนา
               แลแห่งใดเห็นน้ำ                           ย่อมน้ำตาคน ฯ

           

เสน่ห์โคลง ๔
การซ้ำคำในบาทที่ ๔ 

เป็นเสน่ห์แรกที่จะกล่าวถึงในหัวข้อนี้
ดูจากวรรณคดียุคต่าง ๆ มีหลายเรื่องหลายบทที่มีการซ้ำคำ
กวีนิยมให้คำท้ายวรรคหน้าซ้ำกับคำที่ ๒ ของวรรคหลังในบาทที่ ๔
ขอยกตัวอย่างจากวรรณคดีเรื่อง ลิลิตพระลอ
เป็นลิลิตสุภาพเรื่องแรกของไทย และได้รับยกย่องว่า เป็นยอดของลิลิต
นับโคลงที่มีลักษณะเช่นนี้ ได้ ๑๕ บท
แต่ขอยกมาเพียง ๗ บทนะคะ

    ๏ ลูกรักแก้วแม่เอ้ย                 ปรานี  แม่รา
พระบาทบงกชศรี                       ใส่เกล้า
ฤๅบาปิ่นภูมี                               ทัดแม่  ใยพ่อ
ขอจูบบัวบาทเจ้า                        สั่งเจ้าจอมใจ ฯ

     ๏ เล็บมือนางนี้ดั่ง                  เล็บนาง  เรียมนา
ชมม่านนางหวังต่าง                   ม่านน้อง
ชมพูสไบบาง                             นุชคลี่  ลางฤๅ
งามป่านี้ไม้ปล้อง                       แปลกปล้องคอศรี ฯ

     ๏ แขกเต้าเต้นเต้าแขก           ขอรัก
เรียกพระผู้จอมจักร                    ปิ่นเกล้า
สัตวาส่งเสียงชัก                          เชิญราช แลพ่อ
คล้าคู่คลึงคล้าเคล้า                      ค่อยเคล้าคลอสมร ฯ

    ๏ นายแก้วทูลกล่าวแก้             ความฝัน
ฝันราชชูชมจันทร์                       แจ่มฟ้า
แขสองส่องแสงพรรณ                 ทั้งคู่  งามนา
พระจะสมน้องหน้า                     หนุ่มหน้าบัวสมร ฯ     

    ๏ สองนาฎพิศราชรื้อ              วางตา
จอมราชพิศพักตรา                     อ่อนไท้
บวางเนตรเลยนา                         บานร่อ  สองรา
สองนาฎไหว้แล้วไหว้                 เล่าไหว้บทมาลย์ ฯ

    ๏ บเริ่มเขาสี่ไส้                       ยังตาย
เผือเผ่ากษัตริย์ฤๅผาย                 จากไท้
รักตัวแต่กลัวอาย                        หฤโหด  พระเอย
รักราชตายด้วยได้                       อยู่ได้ฉันใด ฯ  

ยังมีต่อค่ะ   

[พี.พูนสุข]

     คบกากาโหดให้                   เสียพงศ์
พาตระกูลเหมหงส์                   แหลกด้วย
คบคนชั่วจักปลง                      ความชอบ  เสียนา
ตราบลูกหลานเหลนม้วย          ไม่ม้วยนินทา

     รูปชั่วมักแต่งแกล้ง               เกลาทรง
ใจขลาดมักอาจอง                      อวดสู้           
น้ำพร่องกะละออมคง                กระฉอก  ฉานนา
เฉาโฉดโอษฐ์อวดรู้                    ว่ารู้ใครเทียม

     ใครทำโทษโทษนั้น                แทนทด
ใครคิดจิตคดคด                         ต่อบ้าง
ใครจริงจึ่งจริงจรด                     รักต่อ  กันนา
ใครใคร่ร้างเร่งร้าง                      รักร้างแรมไกล
        (สมเด็จฯ  กรมพระยาเดชาดิศร)

     มารดาหฤโหดห้วน              วาจา
พ่อชั่วมักหึงสา                          พวกพ้อง
บิดามารดาชา                             ตรีเผ่า  สุทธินา
ใจซื่อสัตย์คำพร้อง                     เพราะพร้องเอาใจ

     เขาใดมีถ้ำราช                       สีห์มา
สระมีบุษบาหงสา                      ว่อนรู้
ต้นไม้ใบชัฏหนา                        นกมาก  ชุมนา
สาวหนุ่มหนีตามชู้                     เพราะชู้ชอบใจ
                         (สำนวนเก่า)         

 

[พี.พูนสุข]

   

    แม้นดวงกมลาศได้             มาดล
โดยสถานแถวสถล                 ที่นี้
จักชวนแม่ชมบน                    บรรพต  โพ้นแฮ
พลางแม่ชมเรียมชี้                  แม่ชี้เรียมชม

     เล็บมือนางนี้หนึ่ง              นขา  นางฤๅ
ต้องดั่งต้องบุษบา                   นิ่มน้อง
ชงโคคิดชงฆา                         นุชนาฏ  เหมือนฤๅ
เรียมระเมียรเดื่อปล้อง            ดั่งปล้องศอสมร

     ชมพูพิศพ่างผ้า                  ชมพู  แม่ฤๅ
นกขมิ้นเหลืองดู                      ดั่งเจ้า
สร้อยทองเทียบสร้อยพธู        อ่าอาตม์
แอ่นว่าแอ่นองค์เคล้า               พี่เคล้าคลึงสมร

     สัตวาวานเห็จห้อง            หาวโพยม
ยังอนุชเฉิดโฉม                      ฟ่องฟ้า
เชิญสมรแม่มาโลม                 ลาญเทวษ  เรียมเอย
จงพี่พลันพบหน้า                   แม่หน้านวลเฉลิม 
     (สมเด็จฯ  กรมพระปรมานุชิตชิโนรส)

             ในเรื่องนี้พบเพียง ๔ บทค่ะ
                                              

[พี.พูนสุข]

กาพย์เห่เรือ
บทเห่ชมเรือขบวร

โคลง
   ๏ ปางเสด็จประเวศด้าว       ชลาไลย
ทรงรัตนพิมานไชย                 กิ่งแก้ว
 พรั่งพร้อมพวกพลไกร             แหนแห่
                       เรือกระบวนต้นแพร้ว               เพริศพริ้งพายทอง ฯ

ช้าลวะเห่
     ๏ พระเสด็จโดยแดนชล             ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย
   กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย                  พายอ่อนหยับจับงามงอน

     ๏ นาวาแน่นเป็นขนัด         ล้วนรูปสัตว์แสนยากร
เรือริ้วทิวธงสลอน                   สาครสั่นครั่นครื้นฟอง

             ๏ เรือครุฑยุดนาคหิ้ว           ลิ่วลอยมาพาผันผยอง
 พลพายกรายพายทอง             ร้องโห่เห่โอ้เห่มา

     ๏ สรมุขมุขสี่ด้าน           เพียงพิมานผ่านเมฆา
ม่านกรองทองรจนา            หลังคาแดงแย่งมังกร

     ๏ สมรรถไชยไกรกาบแก้ว       แสงแวววับจับสาคร
เรียบเรียงเคียงคู่จร                     ดังร่อนฟ้ามาแดนดิน

     ๏ สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย         งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์
เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์              ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม

     ๏ เรือไชยไวว่องวิ่ง        รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม
เสียงเส้าเร้าระดม              ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ฯ

 

เสน่ห์กาพย์ยานี
เสียงสัมผัสประภัสสร

เจ้าฟ้าธรรมธิเบศหรือเจ้าฟ้ากุ้ง
ทรงเป็นกวีเอกพระองค์หนึ่งในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย
ทรงพระนิพนธ์เรื่องกาพย์เห่เรือได้อย่างดีเยี่ยม
กรมศิลปากรยกย่องให้เป็นฉบับครู เป็นแบบในการแต่งกาพย์เห่เรือตลอดมา
และเป็นบทกวีชิ้นอมตะที่มีชีวิตชีวาตลอดกาล

กระบวนกาพย์ยานีในเรื่องนี้ ช่างไพเราะจับใจข้าพเจ้าเหลือเกิน.. 

เจ้าฟ้ากุ้งทรงนิยมให้คำท้ายวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสกับคำที่ ๑ หรือ ๒ หรือ ๓ ของวรรคที่ ๔
และมีสัมผัสในวรรค

  ยามอ่านออกเสียงดัง ๆ ไพเราะยิ่งนัก

    ๏ ซึมทราบกาพย์ยานี       ร้อยวาทีผูกสัมพันธ์
ซ้ำเสียงเรียงรับกัน               สรรคำกรองซ้องโสภา ฯ

       เป็นความชอบส่วนตัว  ยังมีต่อนะคะ   

[พี.พูนสุข]

         

กาพย์ยานี  บทพระนิพนธ์ของเจ้าฟ้ากุ้ง จากเรื่องอื่น ๆ

    ๑. บทเห่เรื่องกากี

           บทเห่สังวาส
           ๏ สุบรรณสำแดงฤทธิ์          ให้มืดมิดปิดอัมพร
      ร่อนลงตรงบัญชร                     จรสู่น้องแก้วกากี
           ๏ กล่าวรสพจนาท                สายสุดสวาทเจริญศรี
      ผินหน้ามาพาที                         พี่คือชายชาญสกา
           ๏ ประสงค์จำนงรัก                จึงลอบลักเข้ามาหา
       หวังเชิญแก้วกานดา                  ไปสู่ฟ้าพิมานจันทร์ ฯ
                 
          บทเห่ครวญ
           ๏ ลิ่วลิ่วจันทร์แจ่มฟ้า              เหมือนพักตราหน้านวลผจง
       สูงสวยรวยรูปทรง                       ส่งสีเจ้าเท่าสีจันทร์
           ๏ เอวอ่อนชอ้อนองค์                โฉมอนงค์ทรงสาวสวรรค์
      หาไหนไม่เทียมทัน                       ขวัญเนตรพี่นี้น่ารัก
           ๏ ขาวสุดพุดจีบจีน                   เจ้ามีสีนพี่มีศักดิ์
       ทั้งวังเขาชังนัก                             แต่พี่รักเจ้าคนเดียว ฯ
 
    ๒. กาพย์ห่อโคลง  นิราศธารโศก

         กล่าวรำพันถึงคนรัก

         พรรณนาเป็นโมง
         ๏ เพลาสามโมงเช้า       เจ้าแต่งองค์ทรงน้อยงาม
     พูดจาว่าถ้อยความ           ตามมีกิจนิตย์เนืองมา ฯ

        พรรณนาเป็นยาม
        ๏ สามยามความรักกัน      เร่งโศกศัลย์หวั่นใจถึง
     ยามค่ำร่ำรำพึง                     ถึงสามยามตามกรุณา ฯ

        พรรณนาเป็นวัน
       ๏ วันศุกร์รสสมพาส        เจ้าสุดสวาทอาจเสมอใจ
    วันศุกร์จะสุขไฉน               ด้วยไกลข้างร้างแรมสมร ฯ

       พรรณนาเป็นเดือน
      ๏ เดือนสิบเจ้าสร้อยสวาท       พิธีราชตามโบราณ
    ช้างม้าอ่าสระสนาน                   ผัดพานไล่ไม่เห็นอร ฯ

        พรรณนาเป็นปี
         ๏ ปีจอร่อแร่นัก              อกหอกสลักจักจำตาย
     ครวญนักรักโฉมฉาย         พี่ชายห่างร้างแรมศรี ฯ

                          
                                              ยังมีต่อค่ะ

[พี.พูนสุข]

              

    นานแค่ไหน..ก็ยังจำได้..
   บทไหว้ครูบทนี้
   จาก กาพย์เรื่องพระไชยสุริยา
                   ของ 
                 สุนทรภู่
                           



ยานี ๑๑

    ๏ สาธุสะจะขอไหว้       พระศรีไตรสรณา
พ่อแม่เเลครูบา                  เทวดาในราศี
   ๏ ข้าเจ้าเอา ก ข              เข้ามาต่อ ก กามี
แก้ไขในเท่านี้                    ดีมิดีอย่าตรีชา 
    ๏ จะร่ำคำต่อไป            พอล่อใจกุมารา
ธรณีมีราชา                       เจ้าพาราสาวะถี
    ๏ ชื่อพระไชยสุริยา       มีสุดามเหสี
ชื่อว่าสุมาลี                       อยู่บุรีไม่มีภัย
   ๏ ข้าเฝ้าเหล่าเสนา          มีกิริยาอัชฌาศัย
พ่อแม่มาแต่ไกล                ได้อาศัยในพารา
  ๏ ไพร่ฟ้าประชาชี            อยู่บุรีก็ปรีดา
ทำไร่ข้าวไถนา                  ได้ข้าวปลาแลสาลี
   ๏ อยู่มาหมู่ข้าเฝ้า            ก็หาเยาวนารี
ที่หน้าตาดีดี                       ทำมโหรีที่เคหา
   ๏ ค่ำเช้าเฝ้าสีซอ             เข้าแต่หอล่อกามา
หาได้ให้ภริยา                    โลโภพาให้บ้าใจ
   ๏ ไม่จำคำพระเจ้า           เหไปเข้าภาษาไสย
ถือดีมีข้าไทย                     ฉ้อแต่ไพร่ใส่ขื่อคา ฯ

  *ตรีชา  แปลว่า  ตำหนิ ติเตียน

อีกบทหนึ่งที่ไพเราะ งดงาม สุนทรภู่แต่งด้วย แม่ กก เป็นแม่หลัก
หลายท่านคงจำได้นะคะ

     ๏ ขึ้นกกตกทุกข์ยาก             แสนลำบากจากเวียงไชย
มันเผือกเลือกเผาไฟ                  กินผลไม้ได้เป็นแรง
     ๏ รอนรอนอ่อนอัสดง          พระสุริยงเย็นยอแสง
ช่วงดังน้ำครั่งแดง                     แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร
     ๏ ลิงค่างครางโครกครอก     ฝูงจิ้งจอกออกเห่าหอน
ชะนีวิเวกวอน                           นกหกร่อนนอนรังเรียง
     ๏ ลูกนกยกปีกป้อง               อ้าปากร้องซ้องแซ่เสียง
แม่นกปกปีกเคียง                     เลี้ยงลูกอ่อนป้อนอาหาร ฯ

                       ขอบคุณผู้อ่านทุกท่านค่ะ 

[พี.พูนสุข]

             

กาพย์เรื่องพระไชยสุริยา
นอกจากความไพเราะของกาพย์ยานีแล้ว
สุนทรภู่ยังแต่งกาพย์ฉบัง ๑๖ กล่าวชมธรรมชาติ
โดยใช้คำที่มีตัวสะกดในมาตรา แม่ กง  เป็นแม่หลัก
มีคำที่สะกด ในแม่อื่น ๆ ประกอบบ้างเล็กน้อย
พรรณนาได้เห็นภาพ   ได้ยินเสียง   ได้เห็นการเคลื่อนไหวอย่างแจ่มชัด 
และได้ความไพเราะของคำที่มีทั้งเสียงสัมผัสนอกและเสียงสัมผัสใน
ลองอ่านออกเสียงดัง ๆ ดูนะคะ

ฉบัง ๑๖

        ๏ ขึ้นกงจงจำสำคัญ          ทั้งกนปนกัน
รำพันมิ่งไม้ในดง
        ๏  ไกรกร่างยางยูงสูงระหง         ตลิงปลิงปริงประยงค์
คันทรส่งกลิ่นฝิ่นฝาง
        ๏ มะม่วงพลวงพลองช้องนาง           หล่นเกลื่อนเถื่อนทาง
กินพลางเดินพลางหว่างเนิน
        ๏ เห็นกวางย่างเยื้องชำเลืองเดิน        เหมือนอย่างนางเชิญ
พระแสงสำอางข้างเคียง
        ๏ เขาสูงฝูง หงส์ลงเรียง          เริงร้องซ้องเสียง
สำเนียงน่าฟังวังเวง
        ๏ กลางไพรไก่ขันบรรเลง         ฟังเสียงเพียงเพลง
ซอเจ้งจำเรียงเวียงวัง
        ๏ ยูงทองร้องกะโต้งโห่งดัง          เพียงฆ้องกลองระฆัง
แตรสังข์กังสดาลขานเสียง
        ๏ กะลิงกะลางนางนวลนอนเรียง          พระยาลอคลอเคียง
แอ่นเอี้ยงอีโก้งโทงเทง
        ๏ ค้อนทองเสียงร้องป๋องเป๋ง            เพลินฟังวังเวง
อีเก้งเริงร้องลองเชิง
        ๏ ฝูงละมั่งฝังดินกินเพลิง            คางแข็งแรงเริง
ยืนเบิ่งบึ้งหน้าตาโพลง
         ๏ ป่าสูงยูงยางช้างโขลง            อึงคะนึงผึงโผง
โยงกันเล่นน้ำคล่ำไป

                         
 
  ความไพเราะในบทนี้อาจเป็นแรงบันดาลใจให้อยากแต่งกาพย์ฉบังไม่มากก็น้อยล่ะนะ..
               

[พี.พูนสุข]

สวัสดีปีใหม่ ๒๕๖๒  สวัสดีปีกุนหมูอยู่ยั่งยืน

                   เรื่องหมูหมูอย่าคิดว่าเป็นหมู
   พิเคราะห์ดูไม่มีอะไรง่าย
                รายละเอียดซับซ้อนและมากมาย
    ปัญญาฉายส่องให้ทำได้ดี
 ปีกุนหรือปีหมูดูให้แน่
           ว่าของแท้งามเลิศเกิดศักดิ์ศรี
        กุศลกรรมเป็นทุนหนุนชีวี
ให้สุขีปีหมูอยู่ยั่งยืน

[พี.พูนสุข]

     ส.ค.ส. ๒๕๖๒  ปีกุน - หมู
     อย่าทิ้งงานไว้เป็นดินพอกหางหมู

            การงานอย่าทอดทิ้ง        หมักหมม
คนเก่าท่านอบรม                 ว่าไว้
         กำหนดศกกุนนิยม               อย่าปล่อย
                 ดินพอกหางหมูไซร้              เดือดร้อนอากูล

                

[พี.พูนสุข]

       

          ไม่รู้จักหน้าที่

เกิดเป็นแมว    ทำไมนี่     ขี้เกียจหา
เกิดเป็นหมา    ทำไมนี่     ขี้เกียจหอน
เกิดเป็นหมู      ทำไมนี่     ขี้เกียจนอน
เกิดเป็นหนอน  ทำไมนี่    ขี้เกียจคลาน

เกิดเป็นงู          ทำไมนี่     ขี้เกียจเลื้อย
เกิดเป็นเลื่อย    ทำไมนี่     ไม่หนีขวาน
เกิดเป็นขุน       ทำไมนี่     ไม่ขี่คาน
เกิดเป็นห่าน     ทำไมนี่     ขี้เกียจฮ้อง

เกิดเป็นพระ      ทำไมนี่     ดีแต่ขอ
เกิดเป็นหมอ     ทำไมนี่      ดีแต่ถอง
เกิดเป็นครู        ทำไมนี่      ดีแต่ท่อง
เกิดเป็นอ๋อง      ทำไมนี่      ดีแต่เออฯ

      พุทธทาส  อินทปัญโญ
          คำกลอนสอนธรรม
    หนังสือดี  ๑๐๐ ปี  พุทธทาส 
   
            

[พี.พูนสุข]

              สิ้นปี
              ***
      สิ้นเอ๋ย สิ้นปี
ชีวิตเรายังมีควรหรรษา
ย้อนรำลึกเหตุการณ์ที่ผ่านมา
มีเวลาทุกข์สุขคลุกเคล้ากัน

เป็นบทเรียนชีวิตน่าคิดขบ
สิ่งที่พบล้วนแต่เปลี่ยนแปรผัน
ไม่อาจถือจังจริงสักสิ่งอัน
รู้เท่าทันธรรมดาอย่าเศร้าเอย.
     

            สิ้นปีแล้ว
                 ***
      สิ้นปีแล้วแก้วตาอย่าเศร้าโศก
มองดูโลกหมุนไปให้เห็นขัน
เหมือนเราเล่นละครชีวิตไม่ผิดกัน
สุขทุกข์นั้นให้เห็นเป็นธรรมดา

บทของใครเล่นดีก็มีชื่อ
อย่ายึดถือโศกศัลย์และหรรษา
เล่นจบฉากรู้ทันเกิดปัญญา
เปิดฉากใหม่ปีหน้าเล่นอีกเอย.
     

          สิริมงคล
               ***
     ศกใหม่ย่างเยือนเตือนจิต
สิริมงคลคิดเป็นไฉน
น้อมสิริสู่กมลดลใจ
เพื่อให้เกิดสุขสวัสดี

สิริอยู่ที่คิดพูดทำ
น้อมนำให้ถูกวิถี
มงคลย่อมบังเกิดมี
ตลอดปีชีวิตไพจิตรเอย.
     

                          ปีใหม่
                       ***
     ตั้งต้นปีใหม่ด้วย         ศรัทธา
กอบกิจใช้ปัญญา              ก่อเกื้อ
สงเคราะห์เพื่อเมตตา       เพื่อนมนุษย์  นาพ่อ
ชีพจักยืนยึดเยื้อ               อยู่ด้วยสุขสันต์   
           

        ฐะปะนีย์  นาครทรรพ
       ศึกษาภาษิต และ ร้อยกรอง
          
                      

[พี.พูนสุข]

       

   

       อีกก้าวเถิด

       มิตรจ๋า
เบื้องหน้าเราโน้นดาวเหนือ
แมกเมฆเมียงซุ่มคลุมเครือ
หรี่เหลือราวแรงเรานี้
        โลกแล้งแห้งเกราะเราะราย
ราวทรายลวกช้อนร้อนหนี
อีกก้าวเถิดก้าวคนดี
ที่นี่ใช่ทางค้างแรม
        เลือนเลือนเหมือนฝันนั่นไม้
เงาไล้รื่นล้อกอแขม
ลมโรยโชยริ้วพลิ้วแซม
เกลือกแย้มบัวยิ้มพริ้มพราย
       กลางน้ำฉ่ำใจไหลเย็น
แทรกเร้นกายโรยโหยหาย
ชีวิตหวาดว้างกลางทราย
เหนื่อยหน่ายยอกหนามหยามนัก
       อีกก้าวเถิดก้าวคนดี
ชีวีค่าทรงคงศักดิ์
เมื่อคนแทนนอนผ่อนพัก
รู้จักเรืองดาวก้าวเดิน
       กลางดึกกลางแดดแผดดิน
กลางหินกรวดกร้าวเขาเขิน
เงาดาวปลั่งจิตชิดเชิญ
ใจเหินสู่หาวก้าวไป
       อีกก้าวหนึ่งก้าวเท่านั้น
ความฝันจักใกล้แสนใกล้
ถึงธารทิพย์เราเมื่อไร
ดวงใจ, จักช้อนป้อนเปรอ
น้ำจืดเจือจานหวานชิด
กลั้วเกลียวน้ำมิตรนำเสนอ
กันดารเกลื่อนเกลี้ยงเพียงละเมอ
ยามเกลอแก้วก้าวเข้าเคียง
       ดาวเด่นเห็นดวงช่วงชัด
เร่งรัดเรียกแล้วแว่วเสียง
อีกก้าวเถิดก้าวใจเกรียง
สู่เวียงศานตินิรันดร์

      อุชเชนี
      (๒๔๙๖)