เพ็ญเดือนแปด สิบห้าค่ำ จงจำไว้
ขอน้อมนำ พระรัตนตรัย ใส่เกศี
ครบองค์แก้ว แววงาม ท่ามยินดี
บังเกิดมี ตรีสรวง แห่งห้วงตรง
ครบองค์สาม เบ็ดเสร้จ รำเร็จรุด
คือพระพุทธ พระธรรม แลพระสงฆ์
ปฐม-เทศนา พาดำรงค์
เกิดเมั่นคง สืบมา แต่ช้านาน
อุคฆฏิตัญญู ดอกบัวที่ อยู่พ้นน้ำ
สอนแล้วจำ จดเก่ง เร่งประสาน
รับรู้ได้ ไวว่อง สิ่งต้องการ
แวบเดียวชาญ เชี่ยวแท้ แน่นักคุณ
วิปัจจิตัญญู ดอกบัวที่ อยู่ปริ่มน้ำ
ต้องแนะนำ ตามอย่าง ทางเกื้อหนุน
เกิดปัญญา เหมือนกัน หมั่นกักบุญ
เสริมเป็นทุน วันหน้า สง่างาม
เนยยะ ดอกบัวที่ อยู่ใต้น้ำ
สอนซ้ำซ้ำ บ่อยบ่อย คอยไต่ถาม
ยังพอมี วันโผล่ โชว์วับวาม
พยายาม มากกว่าเก่า เหล่าข้างบน
ปทปรมะ ดอกบัวที่จม อยู่โคลนตม
ช่างโง่งม ง่อนแง่น แบนติดก้น
ไม่มีวัน โผล่ผุด สุดทานทน
อาหารเต่า เฉาฉล มิสนใจ
เกิดปฐม สาวก อีกทั้งห้า
ปัญจวัคคีย์ นั้นหนา พาผ่องใส
อริยสัจ ๔ ชี้ทางไป
สำเร็จใช้ ได้จริง สิ่งแน่นอน
พันทอง
๑๑/๗/๕๗
แค่อยากลองแต่งผิดพลาดขออภัยท่านมุนีน้อยด้วยเจ้าค่ะ
---------------------------------------------------------ประวัติความเป็นมา
วันอาสาฬหบูชา ตรงกับวันเพ็ญ เดือน 8 ก่อนวันเข้าพรรษา 1 วัน เป็นวันที่พุทธศาสนิกชนแสดงความเคารพต่อพระสงฆ์
อาสาฬหเป็นชื่อเดือน ๘ อาสาฬหบูชาย่อมาจากคำว่าอาสาฬหบูรณ มีบูชา แปลว่า การบูชาพระในวันเพ็ญเดือน ๘ ถ้าปีใดมีเดือน ๘ สองครั้ง ก็จะ เลื่อนไปเป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๘ หลัง
หลังจาก สมเด็จพระพุทธองค์ ได้ตรัสรู้ในวันเพ็ญ เดือน 6 แล้ว ได้ทรงใช้เวลาทบทวนสัจธรรมและทรงคำนึงว่าธรรมะที่พระองค์ตรัสรู้นี้ลึกซึ้งมาก ยากที่ผู้อื่นจะรู้ตาม แต่อาศัยพระกรุณานี้เป็นที่ตั้ง จึงทรงพิจารณาแบ่งบุคคลออกเป็น 4 ประเภท(บัว 4 เหล่า) คือ
๑. อุคฆฏิตัญญู ดอกบัวที่อยู่พ้นน้ำ
๒. วิปัจจิตัญญู ดอกบัวที่อยู่ปริ่มน้ำ
๓. เนยยะ ดอกบัวที่อยู่ใต้น้ำ
๔. ปทปรมะ ดอกบัวที่จมอยู่กับโคลนตม
จึงทรงมีพระกรุณาธิคุณ ระลึกอาฬารดาบสและอุททกดาบสว่า มีกิเลสเบาบางสามารถตรัสรู้ได้ทันที แต่ท่านทั้ง 2 ได้ตายแล้ว จึงทรงระลึกถึงปัญจวัคคีย์ ได้ทรงแสดงพระธรรมเทศนาแก่ปัญจวัคคีย์ ทั้ง 5 คือ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสชิ ซึ่งล้วนแล้วแต่ เป็นผู้อุปฐากพระพุทธเจ้าเมื่อครั้งยังทรงบำเพ็ญทุกข์กิริยาอยู่ พระธรรมที่ พระพุทธองค์ทรงเทศนาในครั้งนี้มี ชื่อ ธรรมจักกัปปวัตนสูตร ซึ่งมี อริยสัจ ๔ หรือความจริงอันประเสริฐ ๔ ประการได้แก่
๑. ทุกข์ ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ
๒. สมุทัย เหตุให้เกิดทุกข์
๓. นิโรธ ความดับทุกข์
๔. มรรค ข้อปฎิบัติให้ถึงความดับทุกข์
และหลังจากแสดงพระธรรมเทศนาแล้ว ท่านโกณฑัญญะได้ดวงตาเห็นธรรม เป็นคนแรก ได้กราบฑูลขอบวชและพระพุทธองค์ก็ทรงอนุญาต โดยทรงทำการอุปสมบทให้แบบ เอหิภิกขุอุปสัมปทา นับเป็น"ปฐมสาวก" ของพระพุทธเจ้า
ดังนั้นในวันนี้จึงเป็นวันแรกที่มี พระรัตนตรัยครบองค์สาม คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เนื่องจากพระพุทธองค์ทรงเทศนาเป็นกัณฑ์แรก จึงเรียกเทศฯกัณฑ์นี้ว่า "ปฐมเทศนา"
