อาหารไทยเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมไทยมาช้านาน และปรากฏอยู่ในวรรณคดีไทยหลายเรื่อง ทั้งในบทกวี
นิทานพื้นบ้าน และวรรณกรรมคลาสสิกต่าง ๆ อาหารเหล่านี้ไม่เพียงแค่สะท้อนถึงวิถีชีวิตและประเพณีของคนไทยในอดีต แต่ยังแสดงให้เห็นถึงความละเอียดอ่อนและความพิถีพิถันในการปรุงอาหาร ซึ่งเป็นมรดกที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
อาหารไทยในรามเกียรติ์
วรรณคดีเรื่อง รามเกียรติ์ ซึ่งดัดแปลงมาจากมหากาพย์รามายณะของอินเดีย ได้กล่าวถึงอาหารไทยหลายชนิด เช่น ในตอนที่พระรามและพระลักษณ์เดินทางผ่านป่า มีการกล่าวถึงผลไม้ป่า อาหารแห้ง และข้าวปลาอาหารที่นำติดตัวไป นอกจากนี้ ในฉากที่ทศกัณฐ์เลี้ยงเหล่าเสนามาร ก็มีการกล่าวถึงอาหารที่หรูหรา เช่น แกงนพเก้า ซึ่งเป็นแกงที่มีเครื่องปรุงถึงเก้าชนิด เป็นตัวแทนของความมั่งคั่งและอุดมสมบูรณ์
อาหารไทยในขุนช้างขุนแผน
เรื่อง ขุนช้างขุนแผน ซึ่งเป็นวรรณคดีที่สะท้อนชีวิตของคนไทยสมัยกรุงศรีอยุธยาและต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ได้กล่าวถึงอาหารไทยไว้อย่างละเอียด ไม่ว่าจะเป็น สำรับคาวหวาน ที่แม่หญิงจัดเตรียมให้สามี เช่น แกงส้ม ต้มยำ น้ำพริก ปลาย่าง และของหวานอย่าง ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ซึ่งเป็นของหวานที่ได้รับอิทธิพลจากโปรตุเกส
นอกจากนี้ ยังมีตอนที่นางวันทองจัดสำรับให้ขุนแผน ซึ่งเต็มไปด้วยอาหารที่มีความหมายเชิงสัญลักษณ์ เช่น ข้าวเหนียวมะม่วง ที่สื่อถึงความรักและความผูกพัน หรือ แกงเผ็ด ที่เปรียบเปรยถึงความเร่าร้อนของความรัก
อาหารไทยในกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน
หนึ่งในวรรณคดีที่กล่าวถึงอาหารไทยไว้อย่างงดงามที่สุดคือ กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน ซึ่งแต่งโดย เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กาพย์เห่บทนี้พรรณนาถึงอาหารทั้งคาวและหวานอย่างวิจิตรบรรจง เช่น
คาว: แกงมัสมั่น ต้มโคล้ง ปลายำ
หวาน: ลอดช่อง ขนมชั้น จ่ามงกุฎ
บทกวีนี้ไม่เพียงแต่บรรยายรสชาติและหน้าตาของอาหาร แต่ยังสะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างอาหารกับความรัก ความอาลัย และความงามของวัฒนธรรมไทย
บทสรุป
อาหารไทยในวรรณคดีไม่เพียงแต่เป็นการบรรยายรสชาติและหน้าตาของอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของวิถีชีวิต ความเชื่อ และคุณค่าทางวัฒนธรรมของคนไทยในอดีต วรรณคดีช่วยให้เราเห็นภาพอาหารไทยในช่วงเวลาต่าง ๆ และตอกย้ำว่าการทำอาหารเป็นศิลปะที่สะท้อนถึงความประณีตของบรรพบุรุษ ซึ่งยังคงเป็นมรดกที่ส่งต่อถึงปัจจุบัน
