นาคสังยุต
--------------------------------------------------------------------------------
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระไตรปิฎกภาษาไทย
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
เล่ม ๑๗
สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค
นาคสังยุต
นาคสังยุต แปลว่า ประมวลเรื่องนาค หมายถึงประมวล พระสูตรที่เกี่ยวกับนาค รวมถึงกำเนิดของนาค เหตุที่ทำให้เกิดเป็นนาคเป็นต้น มีทั้งหมด ๕๐ สูตร แต่ละสูตรมีความหมายและใจความสำคัญ ดังนี้
๑. สุทธิกสูตร ว่าด้วยกำเนิดนาคล้วนๆ คือ พระผู้มีพระภาคทรงแสดงกำเนิดของนาค ๔ ประเภท ได้แก่
๑. นาคที่เป็นอัณฑชะ (เกิดในไข่)
๒. นาคที่เป็นชลาพุชะ (เกิดในครรภ์)
๓. นาคที่เป็นสังเสทชะ (เกิดในเถ้าไคลหรือเกิดในที่ชื้นฉะ)
๔. นาคที่เป็นโอปปาติกะ (เกิดผุดขึ้น)
๒. ปณีตตรสูตร ว่าด้วยกำเนิดที่ประณีตกว่ากัน คือทรงแสดงว่า นาคประเภทที่ ๒-๓-๔ ประณีตกว่านาคประเภทที่ ๑ นาคประเภทที่ ๓-๔ ประณีตกว่าประเภทที่ ๑-๒ และนาคประเภทที่ ๔ ประณีตกว่าประเภทที่ ๑-๒-๓
๓-๖. อุโปสถสูตร ทุติยอุโปสถสูตร ตติยอุโปสถสูตร และจตุตถอุโปสถสูตร ต่างว่าด้วยอุโบสถ แต่มีรายละเอียดต่างกัน
คือ ในอุโปสถสูตร ตรัสตอบปัญหาของภิกษุรูปหนึ่งที่ทูลถามถึงเหตุปัจจัยที่ทำให้นาคที่เป็นอัณฑชะรักษาอุโบสถแล้วละกายที่เป็นงูได้ว่า ถ้านาคเหล่านั้นตั้งความปรารถนาแล้วประพฤติสุจริตด้วยกาย วาจา และใจ (รักษาอุโบสถ) ก็จะสามารถละกายที่เป็นงูได้
ในทุติยอุโปสถสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นชลาพุชะ
ในตติยอุโปสถสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นสังเสทชะ
ในจตุตถอุโปสถสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุ ทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นโอปปาติกะ
๗-๑๐ สุตสูตร ทุติยสุตสูตร ตติยสูตสูตร และจตุตถสุตสูตร ต่างว่าด้วยเรื่องที่ได้ฟังมา แต่มีรายละเอียดต่างกัน คือ ในสุตสูตร ตรัสตอบปัญหาของภิกษุรูปหนึ่งที่ทูลถามถึงเหตุปัจจัยที่ทำให้เข้าถึงความเป็นผู้อยู่ร่วมกันกับนาคที่เป็นอัณฑชะว่า ถ้าได้ฟังเรื่องนาคที่เป็นอัณฑชะมีอายุยืน มีผิวพรรณงาม มีความสุขมาก แล้วตั้งความปรารถนาเพื่อไปอยู่ร่วมกับนาคเหล่านั้น ก็จะสำเร็จได้
ในทุติยสุตสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นชลาพุชะ
ในตติยสุตสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นสังเสทชะ
ในจตุตถสุตสูตร มีเนื้อหาเหมือนกัน ต่างแต่ภิกษุทูลถามเกี่ยวกับนาคที่เป็นโอปปาติกะ
๑๑-๒๐. อัณฑชทาณูปการสุตตทสกะ ว่าด้วยความเป็นผู้อยู่ร่วมกับพวกนาค ที่เป็นอัณฑชะ ๑๐ สูตร มีเนื้อหาคล้ายสุตสูตร ต่างแต่ทรงแสดงเหตุที่จะทำให้เข้าถึงความเป็นผู้อยู่ร่วมกับนาคที่เป็นอัณฑชะไว้ ๑๐ อย่าง คือ
(๑) ให้ข้าว (๒) ให้น้ำ (๓) ให้ผ้า (๔) ให้ทาน (๕) ให้ดอกไม้ (๖) ให้ของหอม (๗) ให้ของลูบไล้ (๘) ให้ที่นอน (๙) ให้ที่พัก (๑๐) ให้เครื่องประทีป เหตุแต่ละอย่างจัดเป็น ๑ สูตร รวมเป็น ๑๐ สูตร
๒๑-๕๐. ชลาพุชาทิทานูปการสุตตติงสกะ ว่าด้วยพระสูตร ๓๐ สูตร มีชลาพุชทานูปการสูตรเป็นต้น มีเนื้อหาเหมือนอัณฑชทนูปการสุตตทสกะ ต่างแต่ในที่นี้ ทรงแสดงเหตุ ๑๐ อย่างดังกล่าวมาแล้ว ที่จะทำให้เข้าถึงความเป็นผู้อยู่่ร่วมกับนาคที่เป็นชลาพุชะ สังเสทชะ และโอปปาติกะ เหตุแต่ละอย่างจัดเป็น
http://board.palungjit.com/f45/%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%95-213879.html