เปิบข้าวทุกคราวคำ | จงสูจำเป็นอาจิณ |
เหงื่อกูที่สูกิน | จึงก่อเกิดมาเป็นคน |
ข้าวนี้น่ะมีรส | ให้ชนชิมทุกชั้นชน |
เบื้องหลังซิทุกข์ทน | และขมขื่นจนเขียวคาว |
จากแรงมาเป็นรวง | ระยะทางนั้นเหยียดยาว |
จากรวงเป็นเม็ดพราว | ล้วนทุกข์ยากลำบากเข็ญ |
เหงื่อหยดสักกี่หยาด | ทุกหยดหยาดล้วนยากเย็น |
ปูดโปนกี่เส้นเอ็น | จึงแปรรวงมาเป็นกิน |
น้ำเหงื่อที่เรื่อแดง | และน้ำแรงอันหลั่งริน |
สายเลือดกูทั้งสิ้น | ที่สูซดกำซาบฟัน |
จิตร ภูมิศักดิ์ (สหายปรีชา) ประพันธ์บทกวีนี้ราวทศวรรษที่ 2490 เป็นส่วนหนึ่งของบทกวี "วิญญาณหนังสือพิมพ์ (คำเตือน...จากเพื่อนเก่าอีกครั้ง)" ในนามปากกา "กวี ศรีสยาม" ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ประชาธิปไตย พ.ศ. 2507 เป็นกาพย์ยานี 11 ที่ได้รับอิทธิพลจากนายผี ได้รับความนิยมหลังเหตุการณ์ 14 ตุลา จากนั้นวงคาราวานได้นำบทกวีนี้มาใส่ทำนองจึงเกิดเป็นเพลง "เปิบข้าว"
ต่อมา ปี 2554 คณะกรรมการรางวัลพานแว่นฟ้าได้คัดเลือกให้เป็น 1 ใน 10 วรรณกรรมการเมืองรางวัลพานแว่นฟ้าเกียรติยศ