ขอเสริมท่านกามนิตและท่านกายวินหน่อย
เผอิญผมมีลิลิตยวนพ่ายฉบับกรมศิลปากรจัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ บรรณาคาร ฉบับพิมครั้งที่ ๕ พ.ศ. ๒๕๑๔ จำนวนพิมพ์ ๑,๐๐๐ เล่ม คำอธิบายโดย สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
เป็นที่ทราบกันว่า ลิลิตยวนพ่าย นั้นแต่งขึ้นในสมัย สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ (พระเชษฐาธิราช ครองราชย์ พ.ศ. ๒๐๓๔-๒๐๗๒) เพื่อยอพระเกียรติสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระราชบิดา ต่อเหตุการณ์ปราบกบฏล้านนา(คนไทยสมัยนั้นเรียกยวน แผลงมาจาก โยนก –โยน-ยวน)
ไม่ปรากฏหลักฐานว่าใครแต่ง แต่สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ ทรงเห็นว่าผู้แต่งมีความเชี่ยวชาญเรื่องภาษามากและเหมาะที่จะนำมาศึกษา แต่ศัพท์ที่ใช้เก่าและเข้าใจยาก ลิลิตเล่มนี้จึงไม่เป็นที่นิยมอย่าง ลิลิตพระลอ หรือ เตลงพ่าย ผมไม่ติดใจในข้อนั้นเพราะดูจากจำนวนพิมพ์จนถึงเล่มที่ผมมี เห็นจะไม่เกิน ๕ พัน ซึ่งผมอ่านไปก็ยังงงไปจนบัดนี้ (ก็แค่สองโคลงสองบทแรก ยังแปลกันอุตลุดปานนี้)
เดา: ผมว่าผู้แต่งน่าจะเป็นหรือเคยเป็นภิกษุชั้นผู้ใหญ่ที่เชี่ยวชาญปาลีและสันสกฤตมาก
ฝากถึงคุณกายวิน: ผมยังไม่พบกษัตริย์กรุงศรีอยุธาชื่อ ศรีสรรเพชญ นะครับ
โคลงสี่ (โคลงดั้นบาทกุญชร)
๏ พรหมพิษณุบรเมศรเจ้า........จอมเมรุ มาศแฮ
ยำเมศมารุตอร....................อาศนม้า
พรุณคนิกุเพนทรา................สูรเสพย
เรืองรวีวรจ้า.......................แจ่มจันทร ฯ
๏ เอกาทสเทพแส้ง...............เอาองค์ มาฤๅ
เป็นพระศรีสรรเพชญ.............ที่อ้าง
พระเสด็จดำรงรักษ...............ล้ยงโลกย ไส้แฮ
ทุกเทพทุกท้าวไหงว้.............ช่วยไชย ฯ
ยม{ยม, ยมม(คำปาลีต้องมีตัวตามแถวเดียวกับตัวสะกด)=เทพเจ้าผู้เป็นใหญ่ประจําโลกของคนตาย}+อิศ (อิด= ผู้เป็นใหญ่ คำสกัตถ์ที่ใช้ในการประพันธ์ปกติไม่ต้องการคำแปล) = ยมเมศ (สระอะ อา สนธิกับ สระอิ อี ได้ สระอิ อี หรือ เอ)
ยำเมศ= ยมเมศ=พระยมผู้เป็นใหญ่
มารุต=ลม,พระพาย
อร=กำ,ซี่ล้อรถ
หรือ อร=งาม,สวย โดยเหตุที่พระพายนั้นมีรูปกายสีขาวงดงามมาก
อาศน(สันสกฤต) = อาสน(ปาลี)=ที่นั่ง
อรอาศนม้า= รถม้า {พระพายนั้นตามคติมิได้ทรงม้านะครับ มีแต่ที่กล่าวว่าทรงประทับบนรถม้าสีแดงหรือม่วง บางครั้งคู่เดียว หรือ เก้าสิบเก้าตัว ร้อยตัว หรือพันตัว บ้างก็ว่าทรงมฤค (กวาง)}
กุเพนทราสูร=กุเพร+อินทร+อสูร=กุเวร+เทพผู้เป็นใหญ่ชั้นจตุมหาราช+ยักษ์
เสพย= เสพ= (มค. เสว) ก. ยกชู, คบค้า; ร่วมรส, กอดรัด, ร่วมประเวณี; กิน, ใช้, บริโภค
กุเพนทรา สูรเสพย = ท้าวกุเวรเทพผู้เป็นใหญ่เหนือเหล่ายักษ์
ส่วนใหญ่ก็คล้อยตามที่ท่านกามนิตท่านว่าไว้แหละครับ
ผมไม่ยืนยันว่าที่กล่าวมาเป็นความรู้นะครับ เพียงแต่ได้ยิน ได้ฟัง ได้อ่านมา พึงใช้กาลามสูตรในการสดับตามควรแก่กรณีเถิด
แล้วที่ท่านกามนิตว่าผมรู้จนถึงเป็นปราชญ์อะไรนั่น ขอร้องเถอะครับ ขี้กลากจะกินเอาเปล่าๆ
ที่เงียบๆนั่นน่ะไม่ใช่อมภูมินะครับ ไม่รู้เสียละมาก
พรายม่าน
สันทราย
๐๙.๐๗.๕๔
ขอบพระคุณ ที่กรุณาเยี่ยมชมนะจ๊ะ :
บันทึกการเข้า
